هنر آواز ایرانی بازتاب درون فرد خواننده است در پیوند شعر و موسیقی،که کلام با نوا ترکیب میشود. آگاهی داشتن به روانشناسی ردیف موسیقی آوازی ایران یکی از ارکان اصلی موسیقی کلامی محسوب میشود ،که هر آهنگساز و خواننده بایستی آگاهی لازم از این بعد را دارا بوده تا بتواند درراستای اجرای عملی موسیقی قدم مثبت و صحیح بردارد.
این هم برداشتی جدید از حالات روانی دستگاهها و آوازهای ایرانی از نگاه روان شناسی و ارکان آن :
- دستگاه شور: آگاهی- درک- تفکر و اندیشه
- آواز دشتی: سوز و گداز- گریه و مویه
- آواز ابوعطا: گله وشکایت
- آواز افشاری: افسوس و حسرت- هجران از معشوق
- آواز بیات ترک: تعلیم- شادی درون
- دستگاه همایون: متانت- سربلندی- نصیحت و پذیرش
- آواز بیات اصفهان: اوج احساس
- دستگاه سه گاه: بزم و شادمانی- شور و شوق
- دستگاه چهارگاه: ستیز و جنگ، حتی رو در روی معشوق- مقاومت و پیروزی- تلاش در رسیدن به آرزوهای دیرین عاشقی
- دستگاه ماهور: رویا پردازی- پرش از قله شادی به همراه ذهنی رویایی- آرزو
- دستگاه نوا: رازداری- حکایت
- دستگاه راست پنجگاه: ستایش
